Hobbit: Bitwa pięciu armii – Pancerne kozy ratują Śródziemie

Zdarzyło mi się chyba przy recenzji którejś z części „Hobbita” wspomnieć, że prywatnie to… najchętniej bym obejrzał po prostu w miarę wierną adaptację tolkienowskiego „Tam i z powrotem”. I podkreślam tu to „w miarę”, gdyż zdaję sobie sprawę z faktu, że z adaptacjami jest często jak z tłumaczeniami – albo są wierne, albo są piękne. I choć nie jestem fanem filmowego „Władcy pierścieni”, to uważam, że sprawnie balansował na tej granicy, oferując bardzo miłe widowisko. A „Hobbit”? Cóż, trailery mi sugerowały już te dwa lata temu że na silny związek z książką nie mam co liczyć. Chwilę później pierwszy film bardzo dobitnie to zresztą udowodnił. Druga część wydała mi się ogólnie wymęczona, więc do trzej postanowiłem podejść w trochę odmienny sposób, by zwiększyć swoje szanse na dobrą zabawę.

Uznałem, że skoro i tak nie dostanę upragnionej ekranizacji książki z dzieciństwa, to w końcu przestanę jej oczekiwać. Zdecydowałem się, że do kina po prostu przejdę się na jakiś „pre-sequel” filmowego „Władcy”. I to była świetna decyzja, gdyż Bilbo Baggins szczególnie często na ekranie nie gościł. Uczciwie też przyznaję, że tolkienologiem nie jestem i pewnych wydarzeń po prostu nie rozumiałem. I nie mam pojęcia, co musiałbym przeczytać, żeby szczerze powiedzieć, że naprawdę wiem, „co artysta miał na myśli”. Ale obstawiam, że wśród lektur obowiązkowych znajdują się nie tylko „Silmarillion” i „Niedokończone opowieści”, ale też ulubiona książka kucharska mistrza oraz notatki poczynione na serwetkach.

Jako się rzekło, nie przejmowanie się powyższymi kwestiami okazało się sensownym pomysłem, ponieważ… na „Bitwie pięciu armii” bawiłem się naprawdę całkiem przyzwoicie. To ładne widowisko, z pięknymi krajobrazami, dobrymi zdjęciami, świetnymi strojami i sprawnie nakręconą akcją. Choć finałowa bitwa nie zrobiła może na mnie aż takiego wrażenia, jak ta o Helmowy Jar, nie mogłem jej odmówić przyjemnego dla oka efekciarstwa. Zresztą, była to jedna z tych scen, które trwały… a, chyba dobrą godzinę. Zmiany planów były dynamiczne, a losy bohaterów atrakcyjnie pokazane. Może z raz zdarzył się poważny przerost formy nad… nad… raczej nie nad treścią, ponieważ tej tu wiele nie było. To był już chyba czysty przerost formy nawet nad samą formą – prawdziwe, nieskończone zapętlenie owego przerostu. Żeby za dużo nie zdradzać, wspomnę tylko, że scena angażowała Legolasa w dosyć, nazwijmy to, nieważkiej sytuacji.

W pewnym sensie to jest wszystko, co można napisać o ostatnim „Hobbicie”, bez zagłębiania się w nadmierne detale fabularne. To po prostu bardzo ładny film, w którym w końcu coś się dzieje. Skończyły się klasyczne sceny „spacerów” przez nowozelandzkie rubieże, bohaterowie nie mają dokąd iść, ponieważ w końcu do celu przecież doszli. I tak oto, po pięciu czy sześciu godzinach wprowadzenia, w końcu można było przejść do rzeczy. Ze wszystkich trzech części, ta była dla mnie zdecydowanie najlepsza, gdyż dała mi odrobinę czystej, kinematograficznej przyjemności. Ale przy całej swej estetyce, „Hobbit” dalej pozostał raczej wydmuszką. Jest ładny, ale jeśli ktoś będzie chciał się skupić mocniej na fabule, to, według mnie, srogo się zawiedzie. A czemu? O tym rozpisałem się trochę mocniej w części spoilerowej poniżej.

Ach, i jeszcze jedna rzecz, zanim pójdziemy dalej. To troszkę spoiler, ale… niech będzie, napiszę. Śródziemie zostało uratowane przez kozy w zbrojach płytowych! „Bitwa pięciu armii” (kozy były piątą armią, na pewno) to jeden z najlepszych filmów fantasy, gorąco polecam. 11/10, dziękuję za uwagę.

A teraz na poważnie: przejdźmy do lekkiego rozbijania filmu na atomy.

Jeden spoiler by wszystkimi rządzić

Zanim usiadłem do tekstu, długo się zastanawiałem, jak w ogóle ugryźć temat fabuły tak ostatniego „Hobbita”, jak i dwóch poprzednich części. Przede wszystkim, nie mam pojęcia, co właściwie Peter Jackson chciał osiągnąć. Jeśli „Hobbit” miał być preludium do „Władcy pierścieni”, to… chyba można było po prostu zekranizować „Hobbita” i wszystko nadal by się zgadzało, prawda? W jakimś stopniu miałem wrażenie, że nowa trylogia twórcy genialnej „Martwicy mózgu” jest raczej rozbudowanym „fan fiction” niż faktyczną adaptacją prozy Tolkiena. I że całość tak bardzo odjechała od oryginału, że ciężko tu już mówić w ogóle o jakichś porównaniach. Ale jako się rzekło, tolkienologiem nie jestem i możliwe, że „prawdziwy Hobbit” faktycznie miał tak wyglądać. Nie wiem.

Ale nawet jeśli tak by faktycznie było, to mam pod kątem całości inny zarzut. Ten film trwa łącznie coś około ośmiu godzin. Napiszmy to jeszcze raz, wykrzyczmy nawet: OSIEM GODZIN. I moje skromne pytanie brzmi… czy to naprawdę za mało czasu, by pozamykać wątki? W drugiej części poznajemy Barda. Bard jest ważny dla fabuły, sporo „Pustkowia Smauga” jest mu poświęconego. W „Bitwie…” też istotności nie można mu odmówić. Dlaczego więc jego wątek nagle się urywa? Jego ostatnia kwestia to bodaj coś w stylu: „chodźcie, pokażmy im na co nas jeszcze stać!”. I poszli. Bard przeżył? Nie przeżył? Odbudował rodzime miasto? Został władcą? Czemu to jest jego ostatnia kwestia, skoro wysforował się niemal na pierwszy plan?

To samo tyczy się Thorina – został zabity przez Azoga w finałowym, bardzo miłym dla oka pojedynku. Kto został nowym królem krasnoludów? Kuzyn Thorina? Co się w ogóle stało z kuzynem Thorina? Zabili mu bojową świnię? Może on został królem? Zawarł rozejm z elfami? Podzielili się skarbami, jak obiecał Thorin?

Takich problemów jest, niestety, więcej. I przez dwie i pół godziny seansu nie było niestety czasu, by się tymi „detalami” zająć. Starczyło na to kliszy na nakręcenie kilku czy może nawet kilkunastu slapstickowych scen z nieśmiesznym pomagierem poprzedniego władcy miasta na jeziorze. Nie rozumiem tej konstrukcji ani trochę.

Skoro już przy konstrukcji jestem, to muszę przyznać, iż wstawienie walki ze Smaugiem na początku trzeciej części, to… już chyba zwykła podłość i kompletnie zbędny „cliffhanger” w „Pustkowiu…”. Sama sekwencja była pięknie zrealizowana. Ale trwała jak długo? Dziesięć minut? Przecież to byłoby idealne, spójne zakończenie drugiej części, które nie zostawiałoby w widzach takiego uczucia niedosytu. Sam „cliffhanger” był zaś kompletnie w „Hobbicie” niepotrzebny, gdyż było wiadomo, że przecież i tak większość ludzi pójdzie do kina na finałową część. Taka konstrukcja zachwiała też strukturą „Bitwy…”, która zaczynała się oszałamiająco, a później niestety mocno zwalniała. Na szczęście tempo szybko nabierało rumieńców, gdyż na finałową batalię nie trzeba było czekać nadmiernie długo.

I która armia właściwie była tą piątą? Mieliśmy elfy, krasnoludy, ludzi i orki. W pewnym momencie pojawiła się druga armia orków. Ale gdyby tak liczyć, to i krasnoludy przysłały posiłki. To już kompletny detal, ale może ktoś mi podpowie, będę zobowiązany (nadmienię, że poprawna odpowiedź to na pewno: kozy bojowe).

Wszystkie powyższe problemy sprowadzają się do tego, o czym napisałem wcześniej: nie rozumiem, jaki pomysł na tę trylogię miał Peter Jackson. Z tego, co czytałem/słuchałem wypowiedzi tolkienologów, masa wątków to pomysły samego reżysera i próżno ich szukać w oryginalnych źródłach. Czyli mimo przekształcenia 200-stronicowej książki w trzy filmy, tolkienolodzy nie zostali zaspokojeni. A czy w takim razie na tym rozwiązaniu zyskał „zwykły” widz. Ponownie: wydaje mi się, że nie. „Hobbit” w aktualnym wydaniu jest zwyczajnie zbyt długi i rozwlekły. Co więcej, nie raz czułem się bombardowany wydarzeniami, których do końca nie rozumiałem. Finał zaś tego kosmicznie długiego widowiska i tak pozostawił we mnie uczucie fabularnego niedosytu, ze względu nie niedokończone wątki. Może to są materiały na edycje super-rozszerzone? Przyznaję, że nie będę miał odwagi tego sprawdzić.