Not Just KoZ #10: Marvel 1602

Autorem tekstu jest Mateusz „DD” Zadrożny.

Lubię historię alternatywną. Uwielbiam zastanawiać się, co by było gdyby, jakie by to przyniosło konsekwencje i zmiany. Czy Imperium Rzymskie trwałoby nadal, gdyby kontrolę objęła inna dynastia? Czy wojna prewencyjna Piłsudskiego odniosłaby sukces i nie przeżywalibyśmy grozy Holokaustu? Czy gdyby w Anglii roku pańskiego 1602 ludzie zostali obdarzeni mocami rodem z komiksów, świat pozostałby takim, jakim go mamy dzisiaj? Oto jest pytanie.

Jako że z komiksów preferuję te ze stajni Marvela, ucieszyłem się niezmiernie, kiedy do moich rąk trafiła miniseria Marvel: 1602. Z początku miałem obawy, że temat przewodni zostanie potraktowany po macoszemu (jak to niestety często bywa, gdy za fabułę w określonym okresie biorą się ludzie niemający pojęcia o historii) a także charakterystyczne dla komiksów wyraźne przerysowania i uproszczenia. O dziwo drużyna pod przewodnictwem Neila Gaimana poradziła sobie z tym znośnie. Ale o tym później.

Akcja serii dzieje się w tytułowym roku 1602. Umierająca Królowa Elżbieta wzywa do siebie Sir Nicholasa Fury’ego (wyraźnie inspirowanego Sir Francisem Walsinghamem) oraz Doctora Stephena Strange’a (zastępującego Alchemika królowej – Johna Dee), aby pomogli jej rozwiązać zagadkę nietypowych zjawisk atmosferycznych, o których mówi się, że zapowiadają koniec świata. Tymczasem w Hiszpanii, Wielki Inkwizytor Enrique torturuje i skazuje na stos wiele dzieci wiedźm (będących tak naprawdę mutantami). Do Londynu przybija zaś statek z pierwszym dzieckiem urodzonym w Nowym Świecie oraz jego nietypowym towarzyszem – Rojhazem, białym Indianinem.

Losy tych, jak i innych znanych nam postaci w nowej formie splotą się, aby mogli oni ocalić świat przez niechybnym końcem.

Tak pokrótce mogę streścić fabułę, jeżeli mam uniknąć spoilerów, a wierzcie mi – jest czego unikać. Jak na dość krótką opowieść (8 zeszytów) wiele się tu dzieje, a niektóre wydarzenia i rewelacje wywracają fabułę do góry nogami. Zadziwia to, jak w tak krótkim czasie można wprowadzić tyle wątków i postaci, a mimo to czytelnik nie odczuwa znużenia akcją i zagubienia. Mamy tu przecież trzy przeplatające się spiski, a do tego dochodzi podróżnik w czasie, dawno zaginiona grupa herosów, a i nawet sam obserwator Uatu ma swoje przysłowiowe pięć minut. Mimo całej tej menażerii, Gaimanowi udało się to ułożyć to w logiczną całość, która czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem.

Na pochwałę zdecydowanie zasługuje przedstawienie znanych i lubianych przez nas postaci jako bohaterów rodem z XVII wieku. I tak oto Stephen Strange jest zarówno lekarzem królowej, jak i nadwornym magiem. Magneto to fanatyk kościoła, potępiający jednak tylko tych mutantów, których zmiany są widoczne na ciele, a Daredevil to informator Sir Nicholasa, zbierający informacje pod przykrywką niewidomego barda. Warto nadmienić, że zmieniono częściowo także charaktery niektórych postaci, by odpowiadały czasom, w których żyją. Niestety nie zawsze na lepsze – najbardziej ucierpiał na tym polu Hrabia Otto von Doom, który swojego współczesnego odpowiednika przypomina tylko z wyglądu i żądzy władzy. Jest to jednak błazen z manią wielkości, który nic nie potrafi wymyślić sam, a jego taktyka i pomysły zawodzą praktycznie zawsze. Dodatkowo boli przesadny i na wyrost patriotyzm tutejszego Kapitana Ameryki. Choć z drugiej strony, jego „uberpatriotyczne” myślenie prawie sprawiło, że kosmiczna burza rozerwałaby planetę, co jest akurat według mnie dobre – pokazuje, że nawet Rodgers nie jest nieomylny.

Niestety, takie nacjonalistyczne nastawienie ma chyba także scenarzysta. Zakładanie Stanów Zjednoczonych (w zasadzie jednego stanu, z jedną małą osadą) z całą ich demokracją, równością itp. dobre 170 lat przed czasem wydaje mi się idiotyczne i jakby wyjęte z kontekstu, co psuje trochę odbiór całości.

Drażni także umieszczenie w Ameryce… dinozaurów. Tak, dobrze przeczytaliście. W roku 1602 w Ameryce hasają sobie dinozaury. Szczerze powiedziawszy, nie wiem, co to miało reprezentować – niezbadane, nowe lądy? Dzikość przyrody? Jak dla mnie, wystarczyłoby pokazanie bizonów czy innych indyków. Może by ten fakt tak nie bolał, gdyby był jakoś wyjaśniony fabularnie, co też zresztą obiecywali autorzy na specjalnie dodanej stronie w zeszycie numer 5. Ale do tego nigdy nie doszło.

Zastanawiało mnie też – co zrobią z Thorem, który zawsze mówi Szekspirowskim angielskim w okresie, kiedy każda z postaci wysławia się w ten sposób? Rozwiązanie jest proste i dość oczywiste – Thor wypowiada się średniowieczną składnią, a część liter w jego wypowiedziach zastąpiono runami. Wspaniały pomysł.

O wiele lepiej oddano za to postacie historyczne, nie pomijając ich cech charakterystycznych – Królową Elżbietę i Króla Jamesa. Elżbietę bardziej od kraju interesują podarki od Hrabiego von Dooma, a do tego nie traktuje rdzennych mieszkańców Ameryki jak ludzi. Widać to dobrze w jej rozmowie z Rojhazem, kiedy pyta się go, czy potrafi tańczyć, tak jak poprzedni Indianie zabawiający tańcem monarchinię aż do swej śmierci. Król James to pyszałkowaty alkoholik, ze skłonnościami do homoseksualizmu. Lubię, kiedy autor nie stara się upiększyć historii na silę.

Parę słów o oprawie graficznej – ilustracje Andy’ego Kuberta są wspaniałe, i, jak sądzę, stylizowane na obrazy stworzone farbą olejną. Szczególnie wspaniale w tym stylu prezentują się tła, choć i postaciom nie mam nic do zarzucenia. Projekty ich kostiumów są barwne, i w większości zgodne z epoką, przy tym nie tak pastelowe jak ich współczesne odpowiedniki.

Najwspanialsze są jednak projekty okładek autorstwa Scotta McKowena. Wyglądają one jak żywcem wyjęte z renesansowych rycin i szkiców, z ich charakterystyczną przesadą w liniach i mocnym kontraście światła i cienia. Coś wspaniałego.

Jeszcze drobna uwaga – zarówno dla fanów komiksów Marvela, jak i ludzi interesujących się historią, seria zawiera pełno smaczków do odszukania. Z tych bardziej oczywistych wymienię tylko młodego Petera, który zawsze jest o krok od ukąszenia przez pająka. Albo Thor, który będąc w Ameryce po raz pierwszy, wspomina, że jego wyznawcy, wikingowie, kiedyś już tu byli*.

Słowem podsumowania – uważam tę krótką serię za wartą polecenia, zwłaszcza, jeżeli lubicie klasyczne historie w nowych szatach. Osobiście, komiks podobał mi się na tyle, że aktualnie poszukuję jego 3 kontynuacji – 1602: New World, Fantastic Four 1602 i Spider-Man 1602, które także postaram się zrecenzować.

*dla nie zaznajomionych – ok. roku 1000 grupka Wikingów dopłynęła do Ameryki i spędziła ok. 3 lata na ziemi, która nazwali Winlandią.